Sinds begin november is de Vlaamse kijker in de ban van de karakterserie ‘De Twaalf’: een spannende fictiereeks op Eén die het verhaal vertelt van 12 leden van een volksjury in een assisenproces. De jury moet beslissen of schooldirectrice Frie schuldig is aan dubbele moord.
In de tweede aflevering zie je hoe Joeri Cornille, eigenaar van een bouwbedrijf, ’s avonds een gewonde arbeider vindt op een bouwwerf. Bjorn, de werfleider en tevens broer van Joeri, houdt Joeri tegen de hulpdiensten te bellen. Na een korte en hevige discussie besluiten ze de gewonde arbeider aan een bushalte vlakbij een ziekenhuis achter te laten. De gewonde arbeider is namelijk niet alleen een zwartwerker, maar ook illegaal in het land.
Enkele straten verder belt Joeri met de GSM van een toevallige voorbijganger de hulpdiensten. Zo is het slachtoffer wél geholpen, maar zijn er geen rechtstreekse sporen naar hun bedrijf.
Dit verhaal is helaas géén fictie en een combinatie van twee waargebeurde voorvallen.
In 2OO5 viel een arbeider van een hoogte van meer dan 20 meter naar beneden na het instorten van een bouwlift in Anderlecht. De eigenaar van het bouwbedrijf besloot om, net als Bjorn en Joeri, het zwaargewonde slachtoffer in een camionette te vervoeren om gelijkaardige redenen. Anders dan in de serie werd het slachtoffer van dit ongeval niet op een zichtbare plaats achtergelaten. Deze man werd gedumpt in een doodlopende straat in Aalst en verstopt onder een autoband. De baas moffelde, voor hij zijn weekend begon, alle sporen van het ongeval op de bouwwerf deskundig weg. De kraan werd afgevoerd, en de bloedsporen werden verborgen onder een laagje beton. Opgeruimd staat netjes?
Het slachtoffer werd gelukkig wél op tijd gevonden en overleefde op het nippertje. De gevolgen waren zeer ernstig: een zware hoofdwonde, een schedelbreuk, twee ingeklapte longen, meerdere gebroken ribben, een gebroken ruggenwervel, een gapende wonde aan het been en veel bloedverlies. De man verliet het ziekenhuis pas een jaar later (inclusief anderhalve maand coma) in een rolstoel, verlamd vanaf het middenrif, en zal nooit meer kunnen lopen.
De werkgever werd schuldig bevonden aan “schuldig verzuim”; het niet helpen van een burger in nood. Hij kreeg de maximale straf: €500 boete en een gevangenisstraf van 1 jaar, wat in de praktijk dan maar één maand effectief werd.
Meer dan 15 jaar lang procedeerde men tegen het bedrijf, dat intussen failliet verklaard werd, om de medische kosten te kunnen recupereren.
In de serie zie je dat Joeri uit schuldgevoel toch de hulpdiensten belt nadat hij en zijn broer het slachtoffer gedumpt hebben. Bij het eerste slachtoffer in 2005 gebeurde dit niet. Een ander slachtoffer in Berchem in 2015 werd zo wél ‘geholpen’. Na het achterlaten van het zwaargewonde slachtoffer in een grasberm belde de verantwoordelijke de hulpdiensten. Hoe het afgelopen is met dit slachtoffer weet ik helaas niet.
Ik onderzocht voor mijn opleiding tot preventieadviseur arbeidsongevallen die niet (correct) werden aangeven. Omdat er voor dit soort ongevallen geen term bestaat, gaf ik ze de term “tippexongeval”: net als een schrijffout verdwijnen dit soort ongevallen onder het spreekwoordelijk laagje Tipp-Ex.
Deze problematiek bestaat helaas al heel lang. Gelukkig zetten meerdere organisaties zich in om deze slachtoffers te helpen. Zo helpt bijvoorbeeld vzw Fairwork jaarlijks vele slachtoffers.
Dit zijn de meest extreme vormen van tippexongevallen en gelukkig eerder een uitzondering, al is elk zo’n ongeval er één te veel. Aan de andere kant, en veel meer aanwezig zijn perfect legale manier van het verbergen van ongevallen. Het slachtoffer krijgt alle hulp, maar met wat creatieve boekhouding verdwijnt het ongeval uit de statistiek. Zo kunnen bedrijven toch aantonen dat ze ‘veilig’ zijn en géén ongevallen hebben. Geen lastige vragen van inspectie, verzekeraars, aandeelhouders of potentiële klanten… Een quick-win die helaas op lange termijn contraproductief werkt en de werkplek juist onveiliger maakt.
Wil jij meer weten over tippexongevallen? Ben jij benieuwd hoe groot dit probleem is? Wil je weten waarom dit thema bespreekbaar moet worden zodat we samen de toekomst veiliger kunnen maken?
©Foto uit de serie “De Twaalf” van één https://communicatie.een.be/de-twaalf-spannende-karakterreeks-met-maaike-cafmeyer-johan-heldenbergh-josse-de-pauw-lynn-van-royen-en-maaike-neuville#